Mięso syntetyczne - zalety i wady

Wkrótce na rynku może pojawić się syntetyczne mięso. Ta nowa technologia nasuwa pytania o jej wpływ na zdrowie, środowisko i bezpieczeństwo żywności.

Napisane i zweryfikowane przez dietetyk Anna Vilarrasa.

Ostatnia aktualizacja: 26 grudnia, 2023

Od jakiegoś czasu na rynku dostępne są roślinne alternatywy dla mięsa. A teraz jest całkiem możliwe, że w stosunkowo krótkim czasie będą dzielić miejsce na półkach z tym, co znamy jako mięso syntetyczne (zwanym także mięsem wyprodukowanym laboratoryjnie lub mięsem hodowlanym).

Jednak w tym przypadku nie są to opcje wegańskie, ponieważ ich produkcja opiera się na komórkach pochodzących od zwierzęcia. Ich pojawienie się generuje niepewność i debatę. Produkty te posiadają zalety i wady, które warto rozważyć.

Mięso syntetyczne jako alternatywa dla mięsa produkowanego tradycyjnie

Spożycie mięsa na mieszkańca rośnie na całym świecie od 1960 r., chociaż istnieją znaczne różnice między krajami. Jego produkcja ma silny wpływ na środowisko i zdrowie, co w ostatnich latach skłoniło ekspertów do sformułowania nowych zaleceń w tym zakresie.

Konsumenci zaczęli również wprowadzać zmiany w swoich przyzwyczajeniach dotyczących spożycia mięsa. Na przykład w Hiszpanii w ciągu ostatnich dwóch lat rynek produktów wegetariańskich zwiększył swoją sprzedaż o 48%. Ponadto zwiększa się ich podaż i różnorodność, zarówno w supermarketach, jak i restauracjach.

Na razie syntetyczne mięso jest przedstawiane jako realna i pozytywna alternatywa dla ograniczenia spożycia konwencjonalnego mięsa zwierzęcego. Ale jego rozwój jest na bardzo wczesnym etapie. Handel nim został jak dotąd zatwierdzony w Singapurze.

Istnieją pewne wątpliwości co do tego, jak opinia publiczna zaakceptuje te nowe produkty. Z reguły wszystko, co postrzegane jest jako nienaturalne, wywołuje pewną powściągliwość. Ponadto mogą istnieć bariery kulturowe, etyczne i religijne, które trzeba będzie wziąć pod uwagę.

Co to jest mięso syntetyczne?

Mięso syntetyczne to produkt stworzony w laboratorium ze zwierzęcych komórek macierzystych. Są one pobierane z części udowej – kurczaka, krowy lub świni – i rozmnażane w kontrolowanym środowisku. Dodawane są również inne składniki, takie jak mioglobina, tkanka łączna lub tłuszcz.

Jego oficjalnej premiery dokonano w Londynie prawie dekadę temu, kiedy zaprezentowano pierwszego laboratoryjnego hamburgera. W tym przypadku składał się z 10 000 pasków z miotubami wyhodowanych w hydrożelu. Dodano do niego barwniki, aromaty i składniki, aby uzyskać pożądaną teksturę.

Technologia wykorzystywana do jego produkcji jest wciąż w fazie rozwoju. Z tego powodu trudno jest dokładnie wiedzieć, jakie będą komercyjne metody produkcji i dokładny skład końcowy.

Celem jest uzyskanie mięsa jak najbardziej zbliżonego do produkcji tradycyjnej. Dotyczy to zarówno tekstury i różnorodności produktów końcowych, jak i ich składu biologicznego i odżywczego.

Jaki wpływ na środowisko ma produkcja syntetycznego mięsa?

Obecnie jednym z głównych światowych wyzwań żywnościowych jest konsumpcja mięsa i jego intensywna produkcja. Wiemy, że produkty te mogą mieć wpływ na zdrowie ludzi. Musimy jednak również wziąć pod uwagę wyzwanie w zakresie zrównoważonego rozwoju i śladu środowiskowego.

Organizacja pozarządowa Greenpeace, intensywnie działająca na całym świecie, zwróciła uwagę na te główne problemy. Wśród nich jest wkład w zmianę klimatu, zawłaszczanie gruntów ornych i zanieczyszczenie wody. Oznacza to również koncentrację gospodarczą, brak szacunku dla dobrostanu zwierząt i utratę różnorodności biologicznej.

W obliczu tej rzeczywistości promotorzy mięsa syntetycznego przedstawiają je jako możliwe i realne rozwiązanie na przyszłość. Twierdzą, że jego produkcja ma mniejszy wpływ na środowisko, ale wciąż istnieje wiele pytań i niewiadomych.

Istnieje niewiele badań wykraczających poza obliczenia emisji gazów cieplarnianych. Kiedy podejmuje się bardziej dogłębne analizy, większość autorów dochodzi do wniosku, że jest jeszcze za wcześnie, aby dokładnie zmierzyć wpływ.

Zalety mięsa syntetycznego

Ideą promotorów tego typu produktów jest uzyskanie mięsa bardziej przyjaznego środowisku i zdrowiu człowieka. Na korzyść przedstawiają następujące pozytywne aspekty:

• Skład odżywczy dostosowany do przeciwdziałania negatywnemu wpływowi czerwonego mięsa na zdrowie.
• Lepszy dobrostan zwierząt, ponieważ do dalszego rozwoju potrzebna jest bardzo mała próbka pobierana ze zwierzęcia. Ponadto proces ekstrakcji komórek nie jest bardzo inwazyjny.
• Zmniejszenie stosowania antybiotyków w hodowli zwierząt, co z kolei obniżyłoby oporność bakterii na antybiotyki.
• Zmniejszone skutki dla środowiska w zakresie emisji gazów, wody i użytkowania gruntów.
• Redukcja zakażeń pokarmowych bakteriami jelitowymi, takimi jak Salmonella czy E. coli.

Mięso syntetyczne ma również wady

Poza debatą na temat jego wpływu na środowisko istnieją inne kontrowersyjne punkty w produkcji i możliwej konsumpcji syntetycznego mięsa przetworzonego in vitro. Niektóre z najważniejszych omówiono w analizie opublikowanej w czasopiśmie Nature Communications i można je podsumować w poniższych sekcjach.

Problemy ekonomiczne

Ekonomiczna opłacalność produkcji mięsa w laboratoriach jest jednym z kontrowersyjnych punktów. Na przykład Uniwersytet w Maastricht opracował w 2013 roku hamburgera, którego koszt własny wyniósł 280,40 USD za sztukę. Konsorcjum Mięsne In Vitro szacuje, że na dużą skalę cena ta może być dwukrotnie wyższa niż w przypadku mięsa drobiowego.

Właściwości organoleptyczne

Niezwykle trudno jest uzyskać smak i konsystencję zbliżoną do mięsa z konwencjonalnego chowu. Szacuje się, że będzie to jeden z kluczowych punktów utrudniających pozyskiwanie nowych konsumentów.

Aby to osiągnąć, konieczne jest odtworzenie tkanki mięśniowej i tłuszczowej, a także dodanie niektórych składników smakowych i teksturujących. Pierwsze prototypy imitują przetworzone produkty mięsne, takie jak hamburgery czy kiełbaski, ponieważ trudność naśladowania klasycznych kawałków mięsa jest znacznie większa.

Wartości odżywcze

Wartość odżywcza syntetycznego mięsa jest obecnie nieznana . Wydaje się jasne, że niektórych związków, takich jak witamina B12, nie można dostarczyć. Istnieje jednak możliwość uzupełniania produktów końcowych lub stosowania modyfikacji genetycznych.

Implikacje zdrowotne

Ostateczny skład odżywczy mięsa laboratoryjnego oraz sposób jego wytwarzania mogą mieć wpływ na zdrowie społeczeństwa. Ma to związek z występowaniem chorób przenoszonych przez zwierzęta, chorób zakaźnych, problemów zdrowotnych związanych z dietą (rak jelita grubego i problemy sercowo-naczyniowe) lub niedoborów składników odżywczych.

Długoterminowe bezpieczeństwo

Produkcja tego rodzaju mięsa opiera się na przyspieszonym rozmnażaniu komórek. Rodzi to pytania o bezpieczeństwo żywnościowe produktów na bazie komórek macierzystych. Ponadto dodaje się czynniki wzrostu i inne czynniki, których wpływ na organizm nie został zbadany.

Wpływ na hodowlę zwierząt

Zdaniem profesora produkcji zwierzęcej, José Antonio Mendizábala, istnieje realne ryzyko zakończenia produkcji zwierzęcej. Chodzi nie tylko o hodowlę intensywną, ale również tradycyjną czy ekstensywną. Wpłynie to na zachowanie rodzimych ras, utrzymywanie czystości lasów, zaludnianie obszarów wiejskich i produkcję wysokiej jakości, pożywnej żywności ekologicznej.

Mięso syntetyczne: nowa technologia z zaletami i wadami

Rosnący popyt na produkty mięsne stanowi wyzwanie o wymiarze światowym. Mięso syntetyczne lub laboratoryjne jest przedstawiane jako alternatywa dla konsumentów, którzy chcą odpowiedzialnych wyborów, bez wprowadzania zmian w swojej diecie.

Jednak w tej chwili trudno jest określić ilościowo zalety i problemy związane z jego produkcją, komercjalizacją i konsumpcją. Nie można też jednoznacznie stwierdzić, jaki będzie możliwy wpływ na zdrowie ludzi, zwierząt i stan środowiska.

Ponadto istnieje wiele kwestii etycznych, religijnych i kulturowych, które będą miały bezpośredni wpływ na akceptację społeczną. Na razie istnieją inne alternatywy, aby sprostać wyzwaniu. Jedną z możliwości jest ograniczenie obecności mięsa za pomocą alternatyw roślinnych i promowanie innych ekstensywnych systemów hodowli zwierząt.